1974…
47 χρόνια πριν.
Μια εικόνα, χίλιες λέξεις.
Παιδιά παίζουν ανέμελα, την ώρα που τούρκικα τανκς, περνούν μέσα απο το γήπεδο του κατεχόμενου σήμερα Κορμακίτη.
ΣΥΓΚΛΟΝΙΣΤΙΚΗ ΜΑΡΤΥΡΙΑ: 1974-2021
Ανάρτηση, απο τον Τάσο Επιτρόπου.
19 Ιουλίου 1974:Τέτοια ώρα, γύρω στις 5 μ.μ., πριν από 47 χρόνια, πληροφορηθήκαμε ότι ο τουρκικός στόλος κατευθυνόταν προς Κύπρο.Ο τότε ταγματάρχης Δημήτρης Αλευρομάγειρος (Aleyromageiros Dimitris) διέταξε τον δόκιμο αξιωματικό Χριστάκη Αναστασίου (Chris Anastasiou) από το Πατρίκι, γνωστό καλαθοσφαιριστή της Ανόρθωσης, κι εμένα να μεταβούμε στο Τρίκωμο και ν᾽ αρχίσουμε την πρόσκληση πυρήνων για επιστράτευση.
Εκεί συναντήσαμε τον ανθυπολοχαγό Μιχάλη Σουρμελή (Michael Sourmelis) από την Κυπερούντα και μαζί με άλλους, όλο το βράδυ, εξοπλίζαμε και εφοδιάζαμε τους προσερχόμενους εφέδρους της περιοχής.Ελάχιστα ονόματα συγκρατώ, λόγω του ότι οι περισσότεροι μου ήταν εντελώς άγνωστοι, αρκετά μεγαλύτεροι από μένα και προερχόντουσαν από διάφορα χωριά της επαρχίας.
Σημειώνω όμως ενδεικτικά κάποιους που ήταν πιο κοντά σε μένα, όπως ο ιδιοκτήτης και οδηγός του επιταγμένου φορτηγού που μας μετέφερε Κοκής Μαραγκός από τα Άρδανα –του οποίου η μητέρα και η κόρη εγκλωβίστηκαν στο χωριό και σκοτώθηκαν από τους Τούρκους–, ο Σωτήρης Καραντώνης από το Τρίκωμο, ο Λούης Τσουρής από τη Μηλιά, ο Θεοκλής Γιασουμής από την Περιστερονοπηγή, ο Παναγιώτης Παττίχας, ο Λουκής Πουΐκας, ο Λοΐζος Κοντοζής, ο Βάκης Χατζηττοφής, ο Κοκής Φούρναρης, ο Γιωρκάτζης ο μηχανικός, ο δάσκαλος Παπαϊωάννου κ.ά. και προτίθεμαι να προσθέσω σταδιακά και άλλους, όταν και εφόσον επιβεβαιώσω στοιχεία τους κ.λπ.
20 Ιουλίου 1974: Με το πρώτο φώς της 20ής Ιουλίου επιτεθήκαμε και καταλάβαμε σταδιακά όλους τους καλά οχυρωμένους με σύγχρονο οπλισμό τουρκοκυπριακούς θύλακες της περιοχής : Αυκαλία/Αθκασιήα/Αυγασία, Όφκορος (Όβγορος), Κρίθκια (Κρίδια), Ττοψούκκιογιου κ.ά. που τελούσαν υπό τον έλεγχο και τη διοίκηση των λεγόμενων “γιουρούκκηδων” (αξιωματικών του τουρκικού στρατού που είχαν εισέλθει παράνομα στο νησί προ πολλού ή μέσω ΤΟΥΡΔΥΚ ή που ήρθαν στα τουρκοκυπριακά χωριά ως δάσκαλοι και εξόπλιζαν και εκπαίδευαν τους Τουρκοκύπριους) και προέβαλλαν ισχυρή αντίσταση.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, και προκειμένου να αντιμετωπίσουμε τη σθεναρή αντίσταση που προβαλλόταν κυρίως από τους γιουρούκκηδες, αναγκαστήκαμε να επιχειρήσουμε μεθοδικά και σταδιακά κατάληψη φυλάκιο με φυλάκιο, σπίτι με σπίτι.
Κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων χάσαμε τον γενναίο και ατρόμητο συμπολεμιστή μας Σταύρο Καμιτζή από το Λευκόνοικο.Με την ολοκλήρωση της αποστολής, την κατάληψη των στόχων και τον τερματισμό των μαχών κατευθυνθήκαμε προς Κερύνεια.
Από τη διάβαση στο Μερσιννίκκι περάσαμε την κορυφογραμμή προς τις βόρειες ακτές του Πενταδάκτυλου και με κατεύθυνση από Ανατολή προς Δύση μπορέσαμε να φτάσουμε σχεδόν μέχρι τον Άγιο Επίκτητο, όπου αναγκαστήκαμε να αντιμετωπίσουμε ταυτόχρονη επίθεση από αέρα και θάλασσα καθώς και από πυροβολικό ή/και όλμους από την κατεύθυνση της Κερύνειας που δεν ξέραμε αν/ότι είχε καταληφθεί, αφού δεν είχαμε επικοινωνία.
Μερικοί από εμάς είχαμε ταμπουρωθεί γύρω από ένα σπίτι και μια στάνη προβάτων και τα εχθρικά βλήματα/οβίδες κ.λπ. ξεκοίλιαζαν μεταξύ άλλων και τα πρόβατα, οπότε άνοιξα το κάγκελο για να φύγουν τα ζώα, με την ελπίδα ότι θα γλύτωναν από τον εφιάλτη.
Είχαμε κάποιους τραυματίες που μεταφέρθηκαν στα μετόπισθεν για περίθαλψη.Μέσα στον κυνεώνα που είχε επικρατήσει, το τάγμα σχεδόν διαλύθηκε, κάποιοι υποχώρησαν και στρατοπέδευσαν λίγο έξω από το Τρίκωμο –προς τα Άρδανα– ενώ κάποιοι παρέμειναν όσο μπορούσαν.
Εκεί στη στάνη με το σπίτι και στη λαξιά (λαγκαδιά) μπροστά μας, συναντήσαμε στρατιώτες και καταδρομείς (λοκατζήδες) από διαλυμένα τάγματα και μοίρες – Τριάντα περίπου χρόνια μετά, ευρισκόμενοι στην Αυστραλία με τον αδερφό μου τον Νίκο, ο οποίος ήταν έφεδρος με την 32α μοίρα καταδρομών, διαπιστώσαμε ότι ήμαστε εκεί κι οι δύο την ίδια ώρα, αλλά μέσα στον χαλασμό που επικρατούσε δεν είδε ο ένας τον άλλο!Όσοι συγκεντρώθηκαν έξω από το Τρίκωμο προχώρησαν προς Λάπαθος, όπου κατέφθαναν φάλαγγες από την κατεύθυνση της Μιας Μηλιάς που λεγόταν ότι είχε σπάσει το μέτωπο.
Οι περισσότεροι που παρέμειναν, προχώρησαν προς Αμμόχωστο και περνώντας από τη λίμνη του Αγίου Λουκά στα κράσπεδα της πόλης, όπου κατέφθαναν στρατιώτες από παντού, ένα φορτηγό με καμιά δεκαπενταριά προχωρήσαμε προς το στρατόπεδο του 201 στο “Διόμισυ μίλι’” και από εκεί αρχίσαμε να κτυπούμε τα αεροπλάνα που βομβάρδιζαν το Βαρώσι με ένα αντιαεροπορικό 50ρι πολυβόλο που βρήκαμε αδέσποτο μέσα στο περιβόλι των θείων μου Αναστάση και Νικόλα Κογιώνη, δίπλα από τη δεξαμενή και τη συκιά της οικογένειας Αναστάση Εγγλέζου.Ο αδερφικός μου φίλος Χριστάκης Αναστασίου με τροφοδοτούσε ακατάπαυστα με σφαίρες κι εγώ στόχευα και πολυβολούσα.Ένα τουλάχιστον εξ αυτών κτυπήθηκε και εξικάπνιζεν χάνοντας ύψος προς το Βαρώσι και μάλλον πρέπει να κατέπεσε.Μας είχαν επισημάνει όμως, διότι μεταξύ των ταινιών υπήρχαν και τροχιοδεικτικές.
Προσπαθώντας να ξεφύγουμε από τις βολές των αεροπλάνων που μας είχαν επισημάνει και κάθε φορά που μας προσέγγιζαν μας μυδραλλιοβολούσαν και αναζητώντας επαφή με ηγεσία για ενημέρωση και λήψη εντολών δράσης, προχωρήσαμε προς Αμμόχωστο (Βαρώσι), αλλά μη διαθέτοντες αντιαρματικά μέσα για να αντιμετωπίσουμε τα τουρκικά άρματα που ερχόντουσαν τόσο από την κατεύθυνση Λευκωσίας (Γαϊδουράς – Πάγκος της Τραπέζας / νότια του αυτοκινητόδρομου Λευκωσίας – Αμμοχώστου) όσο και παλιάς πόλης της Αμμοχώστου/λιμανιού με κατεύθυνση προς Λάρνακα, προσπαθήσαμε να μπούμε στην πόλη (που δεν ξέραμε ακόμα άν/ότι είχε καταληφθεί) από την πίσω/νοτιοανατολική πλευρά και έτσι βγήκαμε από τα περβόλια της Ππέρτζιαινας στη διασταύρωση Κάτω Δερύνειας & Αγίου Μέμνονα όπου τουρκικά άρματα ερχόντουσαν κι από τις δύο κατευθύνσεις: Άγιο Μέμνονα και Αγία Ζώνη.
Εκεί συναντήσαμε τον λοχαγό Στέλιο Κκάτσιο με μερικούς άλλους στρατιώτες και αστυνομικούς και ακροβολιστήκαμε σε μια προσπάθεια ανακοπής της προέλασης.Σε κάποια φάση αποφασίστηκε κάποιοι να πάνε στις Αγγλισίδες ή/και Αλεθρικό όπου πληροφορηθήκαμε ότι ήταν εγκατεστημένο κάποιο αρχηγείο κ.λπ. και φτάνοντας εκεί πήραμε αμέσως οδηγίες να προωθηθούμε προς Τρούλλους διότι οι Τούρκοι προέλαυναν προσπαθώντας να φτάσουν στη Λάρνακα και να αποκόψουν/εγκλωβίσουν την ελεύθερη ακόμα περιοχή της Αμμοχώστου.
Εκεί στους Τρούλλους, μέρα μεσημέρι και πάνω στα ξερά βουνά χωρίς καμιά απολύτως δυνατότητα κάλυψης, μας έβαλλαν από απέναντι : πυροβολικό, όλμοι, άρματα κλπ κι’ έτσι σιγά-σιγά διολισθούσαμε προς τα δυτικά, μέχρι που φτάσαμε σχεδόν βράδυ στο Αβδελερό.
Προχωρώντας με μια ομάδα 13 περίπου ατόμων, διανυκτερεύσαμε σε ένα ύψωμα, το ”Καραβούς”, μέχρι να ξημερώσει, οπότε με έκπληξη διαπιστώσαμε ότι μας χώριζαν μόνο λίγα μέτρα από τουρκική ενέδρα!Αφήσαμε μερικούς εκεί και προχωρήσαμε προς Αθηαίνου την ώρα ακριβώς που άρχιζε η τουρκική επίθεση από τις 3 πλευρές του χωριού, με μόνη κατεύθυνση διαφυγής τη νότια πλευρά (Αβδελλερό, Πετροφάνι, Κκόσση), συναντήσαμε και ενισχύσαμε ελάχιστους εναπομείναντες μαχητές και μπορέσαμε και το κρατήσαμε μετά από σθεναρή άμυνα αλλά και περιπετειώδεις και ιλαροτραγικές ενέργειες.
Έτσι, σχεδόν για το υπόλοιπο της θητείας μου, είχα την έδρα και τον τομέα ευθύνης μου εκεί, όπου συνδέθηκα με μερικούς από τους καταπληκτικότερους ανθρώπους, με τους οποίους διατηρώ δεσμούς μέχρι σήμερα.
Το υπόλοιπο τάγμα (331) διασκορπίστηκε από Κκόσση/Αθηαίνου μέχρι Παραλίμνι (Κάππαρη) με έδρα τα Κελιά και υπό διοίκηση του 291.
YΓ.: ”Verba volant, scripta manet = τα λόγια πετούν, τα γραπτά μένουν”Μοναδικός λόγος της πρώτης έκτοτε παρέβασής μου είναι η παραίνεση φίλων, συντρόφων και συναγωνιστών, παρόντων στις τότε επιχειρήσεις, για κατάθεση εν συντομία και χωρίς περιττολογίες των πραγματικών περιστατικών, τεκμηριωμένων και στηριγμένων σε αδιαμφισβήτητα στοιχεία, σε αντιδιαστολή με διάφορες εκδοχές που κυκλοφορούν ανεύθυνα, συνήθως, από άτομα που για διάφορους λόγους απουσίαζαν από τα θέατρα των επιχειρήσεων.
Διότι, όπως έγραφε και ο Κωστής Παλαμάς, (το) «χρωστάμε σ᾽ όσους ήλθαν, πέρασαν, θα ᾽ρθούνε, θα περάσουν. Κριτές θα μας δικάσουν, οι αγέννητοι, οι νεκροί»!
