Ο Μπουρνόβας, επίσημα Βουρνόβας, Τουρκικά Bornova, η Πρινόβαρις των Βυζαντινών, ήταν εσωτερικό ΒΑ. προάστιο της Σμύρνης.
Στο προάστιο αυτό έμεναν οι εύπορες οικογένειες της Σμύρνης αλλά ήταν και η συνοικία των ξένων ιδίως των Άγγλων κατοίκων της πόλης (αγγλική παροικία).
Από τον Μπουρνόβα ξεκίνησαν όλες οι αθλητικές δραστηριότητες στη Σμύρνη και ήταν το κέντρο του Αθλητισμού της πόλης.
Είχε κατασκευαστεί και στάδιο πριν το 1900 και σε αυτό γίνονταν τα πρώτα χρόνια οι Πανιώνιοι Αγώνες.
Επίσης, πριν το 1900 είχε τρεις αθλητικούς συλλόγους: τον Ορφέα, τον Ερμή και τον αγγλικό ΑΟ Μπουρνόβα.
Στον Μπουρνόβα υπήρχε και σκάλα (αποβάθρα) μέχρι το 1865.
Ο Μπουρνόβας φημιζόταν για τις ωραίες κοπέλες αλλά και τα λουλούδια του.
Στις 27 Αυγούστου 1922 ο Μπουρνόβας λεηλατήθηκε από τους τσέτες, ενώ σκοτώθηκαν και πολλοί κάτοικοί του.
Ο Μπουρνόβας έγινε περισσότερος γνωστός στη νεότερη Ελλάδα από το σχετικό λαϊκό τραγούδι «Παποράκι του Μπουρνόβα και καρότσα της στεριάς πόσα τάλιρα γυρεύεις στον Περαία να με πας;…»,όπου Περαία ήταν το Κορδελιό.
Το Κορδελιό (ή Περαία) είναι χτισμένο κατά μήκος της βορινής ακτής του κόλπου της Σμύρνης, απέναντι και βορειοανατολικά από την πόλη αυτή.
Απέχει 13 χλμ. από τη Σμύρνη.
Η τουρκική ονομασία του παραπέμπει στη γεωγραφική θέση του, αφού Karşıyaka σημαίνει «από την άλλη πλευρά».
Για δε τις όμορφες κοπέλες του Μπουρνόβα χαρακτηριστικό ήταν και το σμυρνέικο τραγούδι που εξελίχθηκε σε νησιώτικο «Όμορφη Μπουρνοβαλιά μου».
Αρχαιολογικές έρευνες δείχνουν ότι ο Νεολιθικός οικισμός ο οποίος ανακαλύφθηκε στον Μπουρνόβα είναι ο παλαιότερος σε ηλικία στην περιοχή και συνεπώς είναι το πρώτο μέρος που κατοικήθηκε στην σημερινή Σμύρνη.
Αποτελούσε σημαντική πηγή εσόδων για την Αγία Σοφία λόγω των κτημάτων που αυτή είχε στη περιοχή.
Γι’ αυτόν τον λόγο ο οικισμός αναφερόταν συχνά και ως Αγιασοφίτικη χώρα.
Ο Μπουρνόβας ήταν μέχρι και τη Μικρασιατική Καταστροφή ένα εξοχικό και αριστοκρατικό προάστιο της Σμύρνης, χτισμένο στους πρόποδες του όρους Σιπύλου στο οποίο ζούσαν πολλοί ξένοι πρόξενοι αλλά και πλούσιοι επιχειρηματίες, οι οποίοι ήθελαν να ξεφύγουν από το αποπνικτικό κλίμα της πόλης.
Για πολλούς αιώνες ο Μπουρνόβας ήταν ένα μικρό χωριό περιτριγυρισμένο από πυκνό δάσος, στους κατοίκους του οποίου οι Οθωμανοί είχαν αναθέσει την υποχρέωση να φυλάνε τα ορεινά περάσματα που οδηγούν στη Σμύρνη με αντάλλαγμα μειώσεις στη φορολογία, αλλά στις αρχές του 19ου αιώνα όταν η πόλη αρχίζει να ακμάζει με ταχείς ρυθμούς αρχίζει και η εγκατάσταση ξένων στη περιοχή.
Ήταν συνηθισμένο για τους Ευρωπαίους της Σμύρνης να παραθερίζουν στον Μπουρνόβα από τον προηγούμενο αιώνα, αλλά φαίνεται πως μέχρι το 1820 η περιοχή είχε γίνει απαγορευτικά ακριβή για τα χαμηλά και μεσαία εισοδήματα.
Εκείνη την εποχή χτίστηκαν οι ονομαστές επαύλεις του Μπουρνόβα, οι περισσότερες από τις οποίες επιβιώνουν μέχρι και σήμερα.
Στην συνοικία υπάρχει επίσης η καθολική εκκλησία της Σάντα Μαρία και ένα Αγγλικανικό παρεκκλήσι, καθώς και το Αγγλικανικό Νεκροταφείο του Μπουρνόβα, όλα χτισμένα τον 19ο αιώνα και απομεινάρια του λαμπρού κοσμοπολίτικου παρελθόντος της πόλης.
Όπως και στη Θεσσαλονίκη, οι κάτοικοι του Μπουρνόβα κατά τον 19ο αιώνα έπεφταν συχνά θύματα απαγωγής με αποτέλεσμα να πληρώνουν υπέρογκα λύτρα για την απελευθέρωσή τους.
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι απαγωγές αυτές στα μάτια των κατώτερων κοινωνικών στρωμάτων ήταν πολλές φορές πράξεις κοινωνικής δικαιοσύνης και στενά συνδεδεμένες με τα κατορθώματα των Ζεϊμπέκηδων.
Πηγή: Περήφανα Βουρλά
